Tiêu chuẩn IEC 62443 – Trụ cột an ninh mạng OT trong thời đại công nghiệp số

📌 Giới thiệu

Trong kỷ nguyên công nghiệp 4.0, các hệ thống điều khiển công nghiệp (ICS – Industrial Control System) và công nghệ vận hành (OT – Operational Technology) đang chuyển mình mạnh mẽ, kết nối chặt chẽ hơn với mạng CNTT, các nền tảng giám sát từ xa và điện toán đám mây.

Sự hội tụ IT–OT giúp tối ưu vận hành nhưng cũng khiến mạng OT – vốn ít được bảo vệ – đối mặt với hàng loạt nguy cơ an ninh mạng từ phần mềm độc hại, mã độc tống tiền (ransomware) đến tấn công chuỗi cung ứng. Trong bối cảnh đó, IEC 62443 nổi lên như một tiêu chuẩn an ninh mạng OT toàn diện, được công nhận toàn cầu, giúp doanh nghiệp và tổ chức thiết lập một hệ thống phòng thủ nhiều lớp, hiệu quả và linh hoạt.

 1. IEC 62443 là gì?

IEC 62443 là một tập hợp các tiêu chuẩn quốc tế (gọi chung là bộ tiêu chuẩn) do tổ chức ISA99 (Mỹ) và IEC (Quốc tế) phối hợp phát triển. Mục tiêu chính của bộ tiêu chuẩn này là bảo vệ hệ thống điều khiển công nghiệp (ICS) và công nghệ vận hành (OT) trước các rủi ro an ninh mạng ngày càng gia tăng.

Khác với các tiêu chuẩn IT như ISO/IEC 27001, IEC 62443 thiết kế chuyên biệt cho môi trường vận hành với:

• Hoạt động liên tục 24/7

• Thiết bị có tuổi thọ hàng chục năm

• Giới hạn về cập nhật, vá lỗi phần mềm

Điểm nổi bật của IEC 62443 là kiến trúc “Zone & Conduit”: Phân chia hệ thống thành các khu vực (Zone) và các kênh kết nối (Conduit), từ đó xác định các mức độ bảo mật cụ thể (Security Level – SL) để áp dụng biện pháp phù hợp.

• Tuân thủ quy trình phát triển phần mềm an toàn, tăng độ tin cậy và bảo mật theo thiết kế (secure by design)

• Phù hợp mô hình phòng thủ OT theo chuẩn IEC 62443 bao gồm phân vùng mạng, kiểm soát truy cập, giám sát và VPN

• Các thiết bị đã được chứng nhận độc lập, đảm bảo kiểm định thực tế theo tiêu chuẩn quốc tế.

2. Ưu điểm của IEC 62443

• ✅ Bảo mật toàn diện: Bao phủ cả sản phẩm, quy trình, nhân sự và hệ thống

• ✅ Phân cấp rõ ràng: Áp dụng mô hình bảo mật theo rủi ro, dễ mở rộng

• ✅ Hướng đến mọi đối tượng: Từ nhà sản xuất thiết bị, tích hợp hệ thống, đến doanh nghiệp vận hành

• ✅ Tăng khả năng phục hồi: Giảm thiểu tác động từ các cuộc tấn công mạng

• ✅ Tương thích với ISO 27001, NIST, NERC-CIP và các tiêu chuẩn quốc tế khác

 3. Nhược điểm và thách thức

• 🛠️ Cần nguồn lực có chuyên môn.

• ❗ Khó tiếp cận với các doanh nghiệp chưa quen với mô hình phân tầng bảo mật OT

 4. Tầm quan trọng với bảo mật mạng OT

Các sự cố như Stuxnet, Triton hay vụ tấn công Colonial Pipeline đã chứng minh hậu quả nặng nề khi mạng OT bị xâm phạm: ngưng trệ sản xuất, rò rỉ dữ liệu, mất an toàn và thiệt hại tài chính khổng lồ.

Việc áp dụng IEC 62443 không chỉ là tuân thủ quy định, mà còn là bước đi chiến lược giúp doanh nghiệp:

• Đảm bảo an toàn vận hành liên tục

• Nâng cao năng lực bảo mật OT

• Tăng tính bền vững và tin cậy

• Tạo nền tảng cho chuyển đổi số an toàn

5. Chi tiết về IEC 62443 – Tập hợp các tiêu chuẩn an ninh mạng công nghiệp

Bộ tiêu chuẩn IEC 62443 bao gồm nhiều phần (phân theo nhóm 1 đến nhóm 4) với các mục tiêu khác nhau:

📁 Nhóm 1 – Các khái niệm và chính sách cơ bản

• IEC 62443-1-1: Các khái niệm cơ bản, thuật ngữ, định nghĩa trong bảo mật OT

• IEC 62443-1-2 ~ 1-4: Mô hình tham chiếu, các chỉ số đo lường tuân thủ, quản lý lỗ hổng

⚙️ Nhóm 2 – Quản trị và chính sách tổ chức

• IEC 62443-2-1: Chính sách và thủ tục an ninh mạng cho tổ chức vận hành

• IEC 62443-2-4: Yêu cầu bảo mật đối với nhà tích hợp và nhà cung cấp dịch vụ

🧩 Nhóm 3 – Yêu cầu cho hệ thống OT

• IEC 62443-3-1: Chiến lược phòng thủ nhiều lớp (Defense-in-Depth)

• IEC 62443-3-2: Phân tích rủi ro bảo mật mạng OT

• IEC 62443-3-3: Yêu cầu kỹ thuật bảo mật cho toàn bộ hệ thống điều khiển công nghiệp

🛠️ Nhóm 4 – Yêu cầu cho sản phẩm và nhà phát triển

• IEC 62443-4-1: Quy trình phát triển sản phẩm bảo mật (Secure Development Lifecycle – SDL)

• IEC 62443-4-2: Yêu cầu bảo mật cụ thể cho sản phẩm (ví dụ: switch, router, firewall)

6. Các nước đã áp dụng

Hoa Kỳ (Mỹ):

• Là nơi khởi nguồn tiêu chuẩn với ISA-99.

• Bộ An ninh nội địa (DHS), NIST và các tổ chức công nghiệp đều khuyến nghị hoặc tích hợp IEC 62443.

Đức & Châu Âu:

• Là trung tâm của công nghiệp 4.0, các doanh nghiệp Đức (như Siemens) và EU áp dụng rộng rãi IEC 62443 để tuân thủ yêu cầu về bảo mật công nghiệp.

Nhật Bản & Hàn Quốc:

• Áp dụng IEC 62443 cho hệ thống SCADA và nhà máy tự động hóa.

Singapore:

• Là nước tiên phong trong ASEAN, đã đưa IEC 62443 vào các hướng dẫn cho hạ tầng trọng yếu.

Việt Nam:

• Dù chưa bắt buộc áp dụng trong luật, nhiều tổ chức và doanh nghiệp lớn (điện lực, dầu khí, cấp nước, sản xuất…) đang bắt đầu tiếp cận và triển khai IEC 62443.

7. Các thiết bị switch đáp ứng IEC 62443

Switch quản lý: BOBCAT CSA / IEC 62443‑4‑2 (SL‑C 1) Switch hội tụ công nghiệp: GRS 105/106/2020 IEC 62443‑4‑1 Tường lửa công nghiệp: Eagle 40 Zone & Conduit theo IEC62443

TCN